W grudniu 2023 r. Javier Milei doszedł do władzy w Argentynie, wprowadzając szeroko zakrojoną deregulację i środki oszczędnościowe. Obiecując zmiażdżenie ruchów społecznych w imię nieskrępowanego kapitalizmu, jego administracja toruje drogę do całkowitego upadku społecznego i pojawienia się narko-przemocy na masową skalę. W poniższej relacji nasz korespondent maluje żywy obraz rywalizujących sił i wizji, które walczą o przyszłość Argentyny, a których kulminacją były starcia z 12 czerwca, kiedy to bojowi demonstranci zaatakowali prawie trzy tysiące funkcjonariuszy policji otaczających zabarykadowany kongres.
Jeśli zainspirowało cię to, co tutaj przeczytałeś, rozważ przekazanie darowizny na rzecz La Cultura Del Barrio, działającego od dekady antyfaszystowskiego klubu społecznego i sportowego w Buenos Aires. Gwałtownie rosnąca inflacja i całkowita deregulacja argentyńskiego rynku nieruchomości sprawiły, że trudno jest utrzymać fizyczne przestrzenie społeczne dokładnie w momencie, gdy są one najbardziej potrzebne. Jeśli znajdujesz się poza argentyńskim kryzysem gospodarczym, możesz mieć okazję pomóc tym, którzy są na pierwszej linii frontu, aby przetrwali bezwzględny kapitalizm i zademonstrowali jego alternatywę.
Migawki
Pod koniec stycznia 2024 r. ruchy społeczne, zgromadzenia sąsiedzkie i organizacje lewicowe gromadzą się przed Kongresem, aby zaprotestować przeciwko ogromnemu pakietowi neoliberalnych reform, nad którymi debatuje się w Kongresie. Policja reaguje w ogromnej liczbie. Jednego z funkcjonariuszy można zobaczyć przechadzającego się w kamizelce z naszywką „Don’t Tread on Me” Gadsena.
Pod koniec wieczoru, choć nic wielkiego się nie wydarzyło, policja jeździ parami na motocyklach, strzelając gumowymi kulami w tłum.
Kilka dni później Sandra Pettovello, minister ds. kapitału ludzkiego, odmawia spotkania z organizacjami społecznymi w celu omówienia dostarczania pomocy żywnościowej do tysięcy comedores populares (kuchni ludowych). Wzorując się na Marii Antoninie, deklaruje: „Jeśli ktoś jest głodny, spotkam się z nim w cztery oczy”, ale bez pośrednictwa organizacji społecznych.
Następnego dnia tysiące osób skorzystało z jej oferty, ustawiając się w kolejce przed jej ministerstwem. Odmawia spotkania każdej z nich.
Na początku marca Telam, publiczna agencja informacyjna, została zamknięta. Podobnie INADI, krajowy instytut przeciwko dyskryminacji. Fale zwolnień zdziesiątkowały prawie wszystkie instytucje publiczne, w tym bibliotekę narodową. Mówi się o prywatyzacji banku narodowego. Gdy pracownicy mobilizują się w obronie instytucji publicznych i swoich miejsc pracy, zastają budynki zabarykadowane i otoczone przez policję. Tak zwani „libertariańscy” aktywiści organizują sesję zdjęciową z okazji zamknięcia i zwolnienia pracowników.
Ursula jest przesłuchiwana w telewizji na żywo przez reportera jednego z prorządowych kanałów. „Jestem wdową, otrzymuję dotację rządową i mieszkam z matką, która jest na emeryturze”. Wspomina, że ma troje dzieci, z których jedno stoi na ulicy na mrozie obok niej podczas wywiadu. Mówi, że niedawno straciła pracę. Kiedy wyjaśnia, że próbują przetrwać, sprzedając paczki naklejek na ulicy, płacze na oczach swojej nastoletniej córki.
Kilka minut przed wywiadem z Urszulą na ulicy przeprowadzono wywiad z inną kobietą. „Pracuję na trzech etatach, by związać koniec z końcem”. Żadna z nich nie wspomniała o decyzjach politycznych i gospodarczych, które doprowadziły je do takiej sytuacji.
Koszty życia eksplodowały. Inflacja jest teraz „pod kontrolą” — jeśli można nazwać 9% miesięczną stopę inflacji pod kontrolą — tylko dlatego, że popyt konsumpcyjny spadł. Koszty mediów, leków i podstawowych artykułów spożywczych eksplodowały, a wzrost cen we wszystkich tych kategoriach przekroczył 100%. Jednocześnie umowy najmu zostały całkowicie zderegulowane.
Rezultat nie jest zaskakujący. Gdy realna wartość płac spada, sprzedaż gwałtownie spada. Nie tylko pracownicy publiczni, których ultraliberałowie napiętnowali jako „pasożytów żyjących ze społeczeństwa”, tracą pracę. Małe firmy i fabryki są zamykane jedna po drugiej. W maju zamknięto 300 000 „kont płacowych” — kont bankowych używanych wyłącznie do otrzymywania miesięcznych wynagrodzeń.
W jednej z fabryk w prowincji Catamarca pracownicy nie pogodzili się z utratą miejsca pracy. 134 pracowników fabryki tekstylnej Textilcom, podejrzewając, że wkrótce zostanie ona zamknięta, okupowało fabrykę w akcie oporu przeciwko zamknięciu i aby zapewnić, że nie zostaną okradzeni z zaległych wynagrodzeń.
Jednak nawet tutaj pracownicy, którzy podejmują zbiorowe działania, okupują fabrykę i ponoszą praktyczne konsekwencje kapitalistycznej logiki rynkowej, wciąż dystansują się od bezrobotnych, nieformalnie zatrudnionych i zmarginalizowanych ludzi, którzy stanowią większość ruchów społecznych. „Nie jesteśmy zależni od pomocy państwa, nie chcemy pomocy, nie jesteśmy jak piqueteros”.
Przypadkowa osoba konfrontuje się z prezydentem Milei na ulicy, krzycząc: „Ludzie nie mogą związać końca z końcem!”.
Milei odpowiada: „Gdyby ludzie nie wiązali końca z końcem, umieraliby na ulicach, więc to nieprawda”.
Nawet prorządowa i prawicowa prasa opisuje jego wypowiedź jako „nikczemną”.
W tym samym czasie organizacje społeczne informują, że Ministerstwo Kapitału Ludzkiego odmawia dystrybucji ponad pięciu tysięcy ton żywności i towarów. Podczas gdy ministerstwo oskarża rozległą sieć comedores populares prowadzonych przez organizacje społeczne o wymuszenia i twierdzi, że audyt wykazał, że połowa comedores populares nie istnieje, cała ta żywność leży w ich magazynach i gnije.
Sędzia nakazuje rządowi rozpoczęcie dystrybucji żywności. Zamiast się do tego zastosować, rząd odwołuje się od nakazu sądowego.
W międzyczasie 49% kraju żyje w ubóstwie, a 11,9% populacji żyje w skrajnym ubóstwie — zdefiniowanym jako „osoby niezdolne do zaspokojenia podstawowych potrzeb żywnościowych”.
To tylko kilka przykładów ogromnej ekonomicznej i społecznej tragedii, jaka rozegrała się w Argentynie od czasu dojścia do władzy rządu Javiera Milei. Cztery ostatnie pochodzą z początku czerwca, gdy napięcie wzrosło przed 12 czerwca. Dzięki jego rządowi neoliberalna klasa polityczna z przeszłości ponownie wkroczyła na salony władzy, z gabinetem reprezentującym „Who is Who” neoliberalnych ideologów odpowiedzialnych za ostatni krach gospodarczy Argentyny na początku 2000 roku.
Rosnące wskaźniki ubóstwa i wymykająca się spod kontroli inflacja nie zaczęły się od rządu Milei. One już istniały, co było jednym z czynników, które przyczyniły się do popularności Milei i jego wyborczego triumfu. Niepowodzenia poprzedniego centrolewicowego rządu kirchnerystów wynikały z błędnego przekonania o fundamentalnej naturze kapitalizmu: Kirchner albo nie rozpoznał, albo nie uznał niemożności osiągnięcia trwałego rozejmu między interesami rynku a ogólnym interesem społeczeństwa. Niemniej jednak poprzedni rząd rozumiał społeczeństwo jako połączoną całość, przynajmniej co do zasady, i postrzegał wolność jako coś wytwarzanego zbiorowo. Tarcie między ich słowami a czynami utorowało drogę do dzisiejszego eksperymentu w całkowicie zderegulowanym kapitalizmie.
Obecnie argentyńskie społeczeństwo jest zdane na łaskę ludzi, którzy wierzą, że niewidzialna ręka rynku rozwiąże wszystkie problemy — i innych, którzy udają, że w to wierzą dla korzyści politycznych. Ludzi, których definicją wolności jest „każdy sobie rzepkę skrobie”. Jesteśmy w rękach najbardziej fanatycznych zwolenników mętnych austriackich ultrakapitalistycznych ekonomistów. Gdy ich fantazje spotykają się z realnym światem, konsekwencje są natychmiastowe — powodując eksplozję zbiorowego cierpienia i nędzy.
Ultraliberalna kapitalistyczna fantazja spotyka się z prawdziwym światem
To było jak oglądanie dziecka uczącego się w czasie rzeczywistym na pierwszych zajęciach z ekonomii. Esteban Trebucq, jeden z najbardziej pro-Milei dziennikarzy prawicowego kanału informacyjnego La Nacion+, omawiał gwałtowny wzrost miesięcznych składek w prywatnych firmach ubezpieczeniowych. W ciągu pięciu miesięcy prywatni ubezpieczyciele podnieśli swoje składki o ponad 150%, co jest jedną z wielu konsekwencji masowego zarządzenia Milei deregulującego duże sektory argentyńskiej gospodarki, w tym „branżę” ubezpieczeniową.
„Są ludzie starsi, emeryci o stałych budżetach”, mówił Trebucq, „ludzie, którzy mają wcześniej istniejące schorzenia, rodziny, których nie stać już na składki i wracają do systemu publicznego”. Publiczny system opieki zdrowotnej, który już odczuwa wpływ największego projektu oszczędnościowego w historii — jak Milei lubi się chwalić — i nie jest w stanie poradzić sobie z napływem dziesiątek tysięcy nowych pacjentów z sektora prywatnego. „W przypadku nieelastycznych towarów i usług, rzeczy, których ludzie potrzebują, aby przetrwać, istnieje nierównowaga sił między tym, kto potrzebuje towaru lub usługi, a dostawcą”.
Pamiętam, jak patrzyłem pustym wzrokiem na ekran, zastanawiając się, jak mógł być tak blisko, a jednocześnie tak daleko.
Rozporządzenie wykonawcze Milei znoszące ponad czterdzieści przepisów i rozluźniające setki innych zostało ogłoszone w grudniu ubiegłego roku w telewizji na żywo, natychmiast prowokując spontaniczne mobilizacje w wielu dzielnicach Buenos Aires, a także przed Kongresem. Było to rażące nadużycie władzy prezydenckiej: zarządzenia wykonawcze były przeznaczone do reagowania na sytuacje kryzysowe, a nie do ich tworzenia. Zasadniczo Milei wykorzystał Decreto de Necesidad y Urgencia („Rozporządzenie wykonawcze o konieczności i nagłej potrzebie„), aby ominąć Kongres w celu jednostronnego narzucenia reformy konstytucyjnej. Niższa izba kongresu od tego czasu odrzuciła rozporządzenie wykonawcze, ale nadal obowiązuje, ponieważ ze względu na zmianę wprowadzoną przez Kirchnera w 2005 r. rozporządzenia wykonawcze muszą zostać odrzucone przez obie izby kongresu, aby mogły zostać uchylone.
Zmiany deregulacyjne wyrażają najbardziej skrajny neoliberalizm. Stojąca za nimi logika zakłada, że relacje społeczne i handlowe zawsze odbywają się między równymi sobie, a każda interwencja w interesie społeczeństwa jako całości spowoduje jedynie nieefektywność i słabą obsługę, utrudniając konkurencję, a tym samym wzrost i produktywność. Zgodnie z tym rozumowaniem, regulacje mające na celu ochronę ubogich są główną przyczyną samego ubóstwa.
W ich oczach najemcy, którzy potrzebują dachu nad głową, i właściciele, którzy są właścicielami domów, negocjują na równych prawach. Masz swobodę płacenia całej swojej pensji, aby mieć dach nad głową, jeśli to jest to, co właściciele zdecydują się obciążyć, lub możesz swobodnie wybrać spanie pod gwiazdami. Pracownicy, którzy nie mają innego wyboru niż sprzedawać swoją pracę, aby wyżywić swoje rodziny, nie są zmuszani przez kapitalistów, którzy kontrolują rynek mieszkaniowy i środki produkcji. Takie rozumowanie promuje Esteban Trebucq i jego koledzy.
A jednak wystąpił w telewizji, niemalże przyznając, że świat nie działa w ten sposób.
Natomiast nigdy nie połączył kropek. Ostatecznie rząd wysunął formalne oskarżenie, które doprowadziły do sprawy sądowej, że firmy ubezpieczeniowe utworzyły de facto „kartel”, spiskując w celu jednolitego podniesienia cen. Oczywiście, że tak! Tak dzieje się zawsze, gdy branża osiąga monopolistyczny etap rozwoju kapitalistycznego i ma swobodę wyzysku i wymuszania.
Deregulacja spowodowała eksplozję kosztów usług komunalnych i podstawowych wydatków na życie: wzrost o 300% do 400% w transporcie publicznym, ponad 100% w rachunkach za gaz i energię elektryczną oraz koszt paliwa, znacznie ponad 100% w kosztach ryżu i chleba oraz innych podstawowych produktów. W połączeniu ze środkami oszczędnościowymi wywołało to brutalną recesję, o czym świadczą dramatyczne spadki konsumpcji w dwóch obszarach o nieelastycznym popycie — podstawowych produktach spożywczych i lekarstwach.
W ciągu sześciu miesięcy od zetknięcia się kapitalistycznej gospodarki fantazji z realnym światem konsekwencje są takie, że w Argentynie wiele osób rezygnuje z leków i regularnie opuszcza posiłki. W kraju, który jest znany jako „pszenny spichlerz świata”, bochenek chleba kosztuje tyle samo, co w Paryżu. W kraju, w którym średnie płace wynoszą jedną dziesiątą tego, co w Europie, filiżanka kawy kosztuje tyle samo w Buenos Aires, co w Madrycie. W kraju, który przetwarza własną ropę naftową i posiada publiczną spółkę naftową, paliwo kosztuje obecnie tyle, co w Stanach Zjednoczonych. Argentyna ma obecnie zarówno najwyższe koszty utrzymania w Ameryce Łacińskiej, jak i najniższą płacę minimalną.
Ciężar oszczędności nie jest ponoszony przez klasę polityczną, jak obiecał Milei, ale przez pracowników — zarówno zatrudnionych, jak i bezrobotnych — oraz klasę średnią. Mając wolną rękę, klasa kapitalistyczna pokazała, że jej programem jest po prostu maksymalne wyduszenie bogactwa z klasy produkcyjnej.
Nie jest to dla nas zaskoczeniem. Anarchiści od samego początku ostrzegali przed pułapką, krzycząc do każdego, kto chciał słuchać, że to nie przypadek, że wszyscy oligarchowie Argentyny jednoczą się za tym rzekomym „buntownikiem”. Odwiecznym marzeniem kapitalistów jest pozbawienie państwa wszelkich elementów, które nie funkcjonują w celu umożliwienia im gromadzenia maksymalnych zysków poprzez powrót do warunków z końca XIX wieku.
Ich marzenie jest naszym koszmarem. Coraz większe grupy społeczne zdają sobie z tego sprawę, doświadczając tego na własnej skórze. Europejskie ceny, afrykańskie płace, warunki pracy w Azji Południowo-Wschodniej.
Bitwa idei
Kiedy dla zwykłych ludzi jest oczywiste, że są w gorszej sytuacji materialnej pod każdym względem, jak można powstrzymać niepokoje i zapobiec ogólnemu przewrotowi? Jeszcze bardziej niewiarygodne jest to, jak to możliwe, że Milei nadal utrzymuje poparcie społeczne na poziomie około 50%?
Odpowiedzią jest ideologia.
Ideologia w połączeniu z resentymentami, rozproszeniem uwagi i wykorzystywaniem biednych przeciwko bardzo biednym.
Milei spędził dużo czasu za granicą, umawiając się na spotkania z Donaldem Trumpem, hiszpańskim skrajnie prawicowym liderem Vox Santiago Abascalem, białym supremacjonistą Elonem Muskiem i prezydentem Salwadoru Nayibem Bukelem. Dla zagorzałych zwolenników Milei jest to dowód jego popularności jako obrońcy kapitalizmu, wolności i zachodnich wartości. Jego zagorzała baza jest podobna do zwolenników Donalda Trumpa: są to głównie mężczyźni, skłonni do teorii spiskowych, sfrustrowani sytuacją życiową i przekonani, że to, co postrzegają jako socjalizm, obcokrajowcy i „woke” agenda, są odpowiedzialne za ich osobiste nieszczęścia i ogólnie za kryzys gospodarczy Argentyny. Nadal gorliwie wierzą, że musimy cierpieć teraz, aby jutro mieć się lepiej, że ożywienie gospodarcze o kształcie litery „V” jest nieuchronne.
Podobnie, dyskurs o aborcji jako morderstwie i pozytywne odniesienia do wojska i ostatniej dyktatury są czerwonym mięsem dla starszych, stosunkowo dobrze sytuowanych prawicowych wyborców, którzy odczuwają presję ekonomiczną nieco mniej niż inne sektory społeczeństwa. Zaakceptowali oni Mileia — najpierw niechętnie, a teraz nieco bardziej ochoczo — po politycznej marginalizacji bardziej umiarkowanej opcji prawicowej. Ponownie, przypomina to sposób, w jaki Trump wchłonął duże segmenty tradycyjnej bazy konserwatywnej w Stanach Zjednoczonych.
W grę wchodzi jednak szerszy konflikt ideologiczny. Milei i ultraliberałowie stale się do tego odwołują. Prawdziwi wyznawcy twierdzą, że chcą zmienić podstawową mentalność Argentyńczyków i argentyńskiej polityki. Pragmatycznie myślący przedstawiciele skrajnej prawicy i klasy kapitalistycznej rozumieją, że ich najlepszą ochroną przed rozprzestrzenianiem się solidarności między walkami i między grupami demograficznymi jest wbijanie klinów między różne sektory klasy robotniczej, dzieląc tych, którzy cierpią z powodu kryzysu gospodarczego w różnym stopniu i na różne sposoby.
Pracownik sektora publicznego musi być przeciwstawiony pracownikowi sektora prywatnego gospodarki oficjalnej. Pracownik w gospodarce oficjalnej musi być przeciwstawiony pracownikowi w gospodarce nieformalnej. Ci, którzy mają pracę, oficjalną lub nie, muszą patrzeć z lekceważeniem i pogardą na bezrobotnych, którzy próbują przetrwać na własną rękę lub organizują się zbiorowo, aby domagać się środków na przetrwanie. Szczególnie ważne jest demonizowanie tych, którzy są bezrobotni, działają w organizacjach społecznych, a także nie mają argentyńskiego obywatelstwa.
Każdego dnia widzimy, jak prawicowe media promują te podziały. Mały sklepikarz wścieka się na ulicznych sprzedawców, którzy nie płacą podatków i rzekomo „nie są nawet z tego kraju”. Pracownik biurowy mówi do kamery, że cieszy się, że pracownicy publiczni są zwalniani, a instytucje zamykane, ponieważ był przekonany, że w Argentynie istnieje wysokie obciążenie podatkowe dla prywatnych przedsiębiorstw, stworzone przez potrzebę finansowania państwa — i że to właśnie to, a nie kapitalistyczna chciwość, powstrzymuje wzrost jego płac. Taksówkarz, który utknął w korku, podczas gdy bezrobotni pracownicy nie mogą dostać się do rezydencji prezydenta, ma pretensje do leniwych nierobów, którzy nie przyczyniają się do rozwoju gospodarki i nie pozwalają innym pracować. Jest oburzony, że oczekują, że będą żyć z jałmużny i że „kultura pracy” została utracona. Później ten sam dziennikarz będzie chodził od jednego sklepu do drugiego, rozmawiając ze sklepikarzami o tym, jak poważne straty w ich codziennych dochodach spowodowała demonstracja. Mamy wierzyć, że to bezrobotni i organizacje społeczne, najsłabsi i najbiedniejsi Argentyńczycy, są demonami powstrzymującymi argentyńską gospodarkę przed rozkwitem.
Recesja zmniejsza stopy inflacji, podczas gdy stopy bezrobocia eksplodują. Przez ostatnie kilka lat w Argentynie było mnóstwo „możliwości” pracy, ale były one słabo płatne; jedna praca często nie wystarczała na przeżycie, a realna wartość wynagrodzeń stale spadała w stosunku do inflacji. Inflacja najmocniej uderza w najmniej zarabiających i prawie zawsze jest de facto podatkiem nakładanym na biednych, ale nadal jest bezdyskusyjnie zjawiskiem zbiorowym — takim, za które żaden zwolennik gospodarki rynkowej nie może winić osobistych niepowodzeń jednostek.
W miarę jak recesja postępuje i wymieniamy jeden kryzys na drugi, ideologiczna kampania prowadzona przez klasę kapitalistyczną staje się coraz bardziej widoczna. Bezrobocie staje się osobistym dramatem. W tysiącach domów w całym kraju ma miejsce śmierć przez tysiąc cięć, gdy ktoś siedzi samotnie, zastanawiając się, jak związać koniec z końcem w przyszłym miesiącu, lub wraca do domu, aby powiedzieć swojemu partnerowi, że będzie musiał podjąć pracę dorywczą, aby nakarmić dzieci, lub gdy udaje się, nieśmiały i zawstydzony, po raz pierwszy do kuchni ludowej, ponieważ lodówka jest pusta. Każdy bezrobotny jest bombardowany propagandą podkreślającą, że to jego wina. Powinieneś więcej pracować, jeśli naprawdę poszukasz, to coś znajdziesz, powinieneś bardziej się starać, założyć małą firmę. Bezrobocie jest osobistą porażką, za którą tylko ty jesteś odpowiedzialny. Ta narracja nie jest przypadkowa: to tama powstrzymująca rozprzestrzenianie się solidarności i oporu.
A ponieważ na razie wygrywają bitwę idei, widzimy przykłady takie jak wspomniani powyżej pracownicy Textilcom. Pracownicy ci są zaangażowani w klasyczny model walki pracowniczej — okupują fabrykę, aby bronić swoich interesów przed szefami, którzy zwalniają ich w wyniku polityki tego rządu. Jednak nawet gdy sami stają się bezrobotni, nadal uważają za konieczne zdystansowanie się od tych, którzy są obecnie bezrobotni. W nadziei na odwołanie się do dobrej woli społeczeństwa nie identyfikują się z tymi, którzy są objęci planami społecznymi, piqueteros. Zapytani o ten rząd i jego politykę, odpowiadają, że „nie interesują się polityką”.
Jak długo wytrzyma tama?
Jest popołudnie 30 maja. La Nacion+ ma korespondenta w pociągu Roca, jednej z głównych linii kolejowych Buenos Aires, ponieważ pociąg jedzie z ograniczoną maksymalną prędkością 30 kilometrów na godzinę w ramach protestu pracowników kolei domagających się podwyżek płac — częściowego środka jako wstępu do 24-godzinnego strajku 4 czerwca, jeśli nie zostanie osiągnięte porozumienie.
Dziennikarz przeprowadza wywiad z osobami dojeżdżającymi do pracy, wyraźnie mając nadzieję na uzyskanie czegoś w rodzaju „Powinni protestować, ale bez komplikowania życia innym pracownikom” lub „Zarabiam połowę tego, co oni, a nie widzisz mnie tutaj blokującego drogi” lub „To jest problem w tym kraju, ludzie zawsze protestują i nie pracują”. Zamiast tego kobieta po trzydziestce odpowiada: „Nie mam nic przeciwko temu. Wszystko, co jest robione w obronie pracowników, jest w porządku. Oczywiście wpłynie to na nas wszystkich, ale popieram wszystkie protesty przeciwko niesprawiedliwości wobec pracowników”.
Naciska ją w sprawie „niedogodności związanych z opóźnieniami”. Ona trzyma się swoich racji. „To część tego, przez co musimy przejść. Jeśli nie jesteśmy zjednoczeni w sytuacji, przez którą przechodzimy, nie ma wyjścia. Wszyscy jesteśmy pracownikami i gdybym pewnego dnia znalazła się na ich miejscu, chciałabym, aby inni też mnie wspierali”. Kolejna osoba, młody chłopak w bluzie z kapturem, stwierdza wprost: „Muszą negocjować płace, to wszystko wina Milei. To sukinsyn”. Kolejna osoba, maszynista w koszulce Boca Juniors, odpowiada: „Oczywiście, że to irytujące, wracam do domu ponad godzinę. Ale Milei powinien zrezygnować. Wszyscy powinni wyjść na ulice”.
Reporter zaczepia jeszcze cztery lub pięć osób, ale wszystkie odpowiadają w tym samym duchu, więc spiker w studiu — po raz kolejny jest to de facto rzecznik rządu Esteban Trebucq — przejmuje kontrolę. „Wygląda na to, że dziś w pociągu jest wielu lewaków”.
Być może. A może, nawet jeśli fala jeszcze się nie odwróciła, pęknięcia w tamie się mnożą.
Konstrukcja wroga wewnętrznego: dziennikarze celują, policjanci pociągają za spust
Tak więc musi być znowu, dobrzy Argentyńczycy przeciwko orkom, jak były prezydent Mauricio Macri niedawno odniósł się do lewicowców i organizacji społecznych. Klasizm i rasizm stają się coraz bardziej znormalizowane. Pewien nastoletni fanatyk Milei podczas premiery książki i koncertu prezydenta (tak, śpiewał… nie, nie chce mi się tego tłumaczyć) stwierdził wprost, że „Milei ma przed sobą trudne zadanie, ale wierzę, że może ponownie rozruszać ten kraj murzynów”. Negros dosłownie oznacza czarnych, ale w Argentynie termin ten ma zarówno klasowe, jak i rasistowskie implikacje. Używane do opisania warunków społeczno-ekonomicznych, a nie koloru skóry per se, jest w zasadzie slangiem dla „leniwych, ignoranckich biedaków”. To skandaliczna rzecz do powiedzenia w krajowej telewizji, ale dziennikarz La Nacion+ nie mrugnął okiem.
Każdy, kto stawia opór w sposób aktywny i zorganizowany, staje się wrogiem publicznym numer jeden, ucieleśnieniem negros, orków. Tych, którzy ośmielają się wychodzić na ulice i przeszkadzać dobrym Argentyńczykom. Ci, którzy nie oddadzą swojej godności 56% wyborców, którzy o to prosili. Organizacje społeczne biednych, bezrobotnych i nieformalnie zatrudnionych.
W Argentynie istnieje niesamowita kołdra solidarności, która chroni najbardziej narażonych, zapomnianych i zmarginalizowanych przed kapitalizmem najlepiej jak potrafi. Przez dziesięciolecia chronicznego ubóstwa, bezrobocia i głodowych płac, organizacje społeczne — znane jako piqueteros, które zasadniczo wyrosły jako odpowiedź na neoliberalną politykę lat 90. — utkały sieć comedores populares. Są to miejsca, w których każdy może znaleźć ciepły talerz z jedzeniem lub przynajmniej maté, tradycyjny argentyński napój, aby uciszyć uczucie głodu w żołądku. Ale są też czymś więcej.
Często zapewniają one lokalnej młodzieży przestrzeń, w której mają dostęp do bezpłatnych zajęć kulturalnych, podobnie jak może to robić osiedlowy klub sportowy. Miejsce, w którym dzieci mogą usiąść i rysować lub obejrzeć darmowe przedstawienie kukiełkowe, bezpieczną przestrzeń w dzielnicach, w których ulice są często opanowane przez drobną przestępczość, nielegalny kapitalizm i uzależnienie od narkotyków — których ofiarą pada wiele dzieci bez sieci wsparcia, które zapewniają comedores populares i organizacje społeczne.
Oczywiście, jeśli wierzyć rządowi i korporacyjnym mediom, comedores i organizacje społeczne to szumowiny społeczne, przestępcy, którzy za swój cel obrali wyłudzanie pieniędzy od biednych w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych i politycznych. Od tygodni „Ministerstwo Kapitału Ludzkiego” stoi na czele kampanii stygmatyzacji radośnie wzmacnianej przez prasę. Twierdzą oni, że rządowy audyt wykazał, że około połowy comedores w rzeczywistości nie istnieje. Organizacje lewicowe i peronistyczne, które zarządzają dostępem do comedores i subsydiowanych przez rząd miejsc pracy, zmuszały ludzi do udziału w marszach i demonstracjach pod groźbą wydalenia z comedor lub nieotrzymania jedzenia. W innych przypadkach twierdzą, że pomoc żywnościowa dostarczana przez rząd była sprzedawana w dzielnicach, a nie dystrybuowana w comedores. Wreszcie, twierdzą, że uczestnicy dostarczali rządowi fałszywe raporty o wydatkach, aby przekierować fundusze przeznaczone na comedores do własnych organizacji politycznych.
W tym miejscu sprawa się komplikuje, ponieważ prawica instrumentalizuje ziarno prawdy.
W Argentynie istnieje około 35 000 comedores populares, zatrudniających ponad 130 000 osób i żywiących, kto wie, ile setek tysięcy. Wiele z nich prowadzonych jest przez masowe organizacje tradycyjnych partii lewicowych — największą z nich jest Polo Obrero, front bezrobotnych robotników trockistowskiej Partido Obrero. Inne są przedłużeniem lewicowych organizacji peronistycznych, podczas gdy jeszcze inne są naprawdę niezależne, po prostu oparte na dzielnicach. Na początku XXI wieku Kirchnerowie uznali, że organizacje społeczne mają potencjał rewolucyjny i stanowią potencjalne zagrożenie dla możliwości sprawowania władzy; w odpowiedzi włączyli je do systemu współzależności z państwem. Organizacje społeczne działają jako pośrednicy zapewniający subsydiowane plany pracy, od których zależy utrzymanie wielu osób niebędących wolontariuszami w comedores. Podobnie, comedores zależą od pomocy żywnościowej, która pochodzi bezpośrednio od rządu federalnego. Biorąc pod uwagę skalę sieci comedores, fatalne warunki, w jakich wiele z nich jest zorganizowanych, korupcję, która jest endemiczna w Argentynie, a także klientelizm, pionowość i autorytaryzm, które przenikają peronistowskie organizacje polityczne, nikt nie powinien być zaskoczony, że rzeczywiście istnieją przypadki nadużyć, korupcji i wymuszeń.
Jako anarchiści jesteśmy krytyczni wobec dynamiki clientelismo politico, politycznego klientelizmu. Może to wyglądać jak wzajemna pomoc, ale jest to narzędzie, za pomocą którego autorytarne organizacje — a nie tylko skorumpowane elementy w nich — wykorzystują potrzeby ubogich społeczności do konsolidacji własnych wpływów politycznych i zysków finansowych.
Jednak zdecydowana większość comedores jest tworzona i zarządzana zbiorowo, stanowiąc istotny bastion obrony społeczności przed konsekwencjami kapitalizmu w biednych dzielnicach kraju. Rząd Milei stara się stygmatyzować je jako całość, aby ułatwić ich izolację i celowanie w nie, przecinając pozostałe nici sieci bezpieczeństwa socjalnego w celu stworzenia jeszcze bardziej zatomizowanego społeczeństwa.
Gdy comedores populares i organizacje społeczne przestaną istnieć, ludzie będą szukać ucieczki przed ubóstwem i głodem w inny sposób. Rząd toruje drogę społecznemu kanibalizmowi i narko-państwowemu kapitalizmowi wolnorynkowemu w jego najczystszej postaci.
Upadek społeczny
I to już się dzieje, na obu frontach.
Rosario, 5 marca
Slumsy Rosario, trzeciego co do wielkości miasta Argentyny, są już w dużej mierze zdominowane przez rywalizujące ze sobą gangi narkotykowe. Fakt, że Rosario jest miastem portowym, a jego porty są sprywatyzowane, czyni je szczególnie atrakcyjnym ośrodkiem dla handlu narkotykami. Wielu miejscowych młodych ludzi, stojąc przed wyborem między 12 godzinami dziennie nisko płatnej pracy a stosunkowo lukratywną i „efektowną” rolą żołnierza narkotykowego, wybiera tę drugą opcję.
Ośmielony linią „prawa i porządku” nowego rządu, Pablo Coccocioni, minister bezpieczeństwa prowincji, w której znajduje się Rosario, opublikował 5 marca zdjęcie na swoim koncie na Instagramie. Pod nagłówkiem „Będą mieli coraz gorszy czas” widać dziesiątki więźniów ustawionych w rzędach, siedzących ze skrzyżowanymi nogami, bez koszulek, ze spuszczonymi głowami. Jest to kopia zdjęć schwytanych członków gangu, które widzimy z Salwadoru Bukelego.
Zaledwie cztery dni później piętnastoletni żołnierz narco wchodzi na stację benzynową i morduje jej obsługę. Jest to czwarte z serii przypadkowych zabójstw pracowników w Rosario od czasu, gdy Coccocioni opublikował to zdjęcie. Dwóch taksówkarzy i kierowca autobusu również zostali zabici z zimną krwią podczas pracy. Ludzie boją się wychodzić z domów.
Z perspektywy czasu Bukele powiedział: „To zdjęcie było poważnym błędem; można to zrobić tylko wtedy, gdy gangi są zneutralizowane i masz kontrolę nad ulicą”. W Rosario tak nie jest, a konsekwencje nie dotykają ani klasy politycznej, ani policji czy sił zbrojnych, ale raczej niewinnych robotników wykonujących swoje codzienne obowiązki. Jeśli wyobrazimy sobie, że rząd faktycznie próbuje stłumić działalność gangów, to stanowisko Coccocioniego było strategicznym błędem — ale takie prowokacje stwarzają warunki dla wyborców, aby przesunąć się jeszcze bardziej na prawo. Żyjemy w dżungli, mamy do czynienia ze zwierzętami i mordercami, a polityka „prawa i porządku” jest jedynym wyjściem z tej dżungli. Nawet jeśli w rzeczywistości polityka ta jest przyczyną kryzysu.
Zachodnie przedmieścia Buenos Aires, 26 maja
Podobnie jak wielu innych młodych ludzi w Argentynie, muzyk Manuel Lopez Ledesma pracuje jako kierowca Rappi, aby związać koniec z końcem. Gdy czeka przed pizzerią na swoje zamówienie, zostaje przechwycony przez dwóch nastolatków, którzy zabijają go, próbując ukraść jego motocykl. Jest to klasyczny przykład kanibalizmu społecznego, jaki generuje bieda.
Następnego dnia bojowy protest kierowców dostawczych Rappi przed lokalnym komisariatem policji skutkuje spaleniem pięciu pojazdów, w tym policyjnego radiowozu. To mała eksplozja gniewu i wściekłości. Słuszna, ale też dająca pożywkę dla tych, którzy chcą prowadzić kampanię na rzecz większej ochrony porządku publicznego.
Wraz ze wzrostem wskaźników przestępczości, to nie bogaci są narażeni. Są oni chronieni za murami, przez prywatną ochronę, w zamkniętych dzielnicach. Podróżują prywatnymi pojazdami; nigdy nie postawią stopy w autobusie czy pociągu. Ludzie z dzielnic robotniczych są tymi, którzy cierpią z powodu społecznego kanibalizmu, którzy muszą obawiać się, że zostaną pobici, a może nawet zabici za swoje telefony komórkowe lub plecaki podczas jazdy pociągiem, lub czekania na autobus. To tylko pogłębia niechęć społeczną, torując ludziom drogę do stania się bardziej reakcyjnymi. Wraz z mnożeniem się walk pracowniczych i innych form oporu, eskalacja społecznego kanibalizmu i handlu narkotykami służy legitymizacji struktur represji, które są niezbędne dla projektu całkowitej deregulacji argentyńskiej gospodarki.
Jeśli żyjemy w dżungli, jeśli każdy na ulicy może mnie okraść, gdy czekam na autobus w zimny poniedziałkowy poranek, jeśli każda zakapturzona postać na ulicy może mnie zabić, gdy czekam na dostawę za kilka pesos, większość ludzi w końcu poprze wszelkie środki, które władze obiecują podjąć w celu zwiększenia kontroli. Rezultatem jest wojna o „prawo i porządek” przeciwko tym, którzy zostali połączeni w amorficzną i przerażającą hordę drobnych przestępców, morderców z zimną krwią, orków, brudnych lewaków i skorumpowanych organizacji społecznych, które żerują na biednych i bezbronnych.
W oczach przerażonej populacji i społeczeństwa zdziesiątkowanego przez propagandę niechęci i indywidualizmu nie ma alternatywy.
Solidarność i wzajemna pomoc kontra kultura zgiełku i narko-państwo
Na szczęście są jeszcze ludzie, którzy toczą dobrą walkę, nawet w samym środku tego bałaganu.
Isla Maciel, dowolny sobotni poranek
Na środku „słynnej Isla Maciel”, wyspy w pobliżu znanej na całym świecie dzielnicy La Boca — notorycznie biednej i niebezpiecznej nawet jak na standardy Buenos Aires — zebrało się kilkudziesięciu nastolatków. Bliższe spojrzenie ujawnia, że mają na sobie koszulki z uznanym na całym świecie emblematem dwóch flag antyfaszyzmu. Dzieciaki biorą udział w jednej z kilku bezpłatnych sesji bokserskich, które Boxeo Popular organizuje w okolicy w każdą sobotę dla miejscowych dzieci i nastolatków. Boxeo Popular — „Boks Ludowy” — to projekt zapoczątkowany i prowadzony przez Accion Antifascista Buenos Aires (Akcja Antyfaszystowska Buenos Aires) oraz antyfaszystowski klub sportowy i społeczny La Cultura del Barrio. Laura, jedna z założycielek projektu, informuje, że „trzydzieści trzy rodziny uczestniczą w projekcie, poprzez który wspieramy i wzmacniamy pozycję około osiemdziesięciu pięciu dzieci”. Klub zapewnia dzieciom stroje, sprzęt, licencjonowanego trenera i przekąskę po treningu.
„Rozumiemy ten projekt, który trwa już szósty rok, w logice wzajemnej pomocy, a nie welfaryzmu” — wyjaśnia Laura. „Zapewniamy ramy i inicjatywę, podczas gdy dzieci i rodziny co tydzień przyczyniają się do jej realizacji, zapewniając niezbędną infrastrukturę i aktywnie uczestnicząc w jej realizacji”. Jeśli chodzi o to, jak projekt definiuje sam siebie: „To środek, a nie cel sam w sobie. Zagwarantowanie dostępu do sportu i rekreacji bez żadnych kosztów, bez uprzedzeń i dyskryminacji, poprzez aktywność fizyczną, sportową i zabawę, które są ukierunkowane na promowanie wartości przeciwnych wszelkim formom ucisku — nie tracąc z oczu różnych psychospołecznych sytuacji podatności na zagrożenia, których może doświadczać młodzież uczestnicząca w projekcie”. Postrzega projekt jako konkretną manifestację wartości o znacznie szerszych implikacjach. „Jest to środek, za pomocą którego wspieramy sport klasy robotniczej, organizację i samozarządzanie poprzez wzajemną pomoc, aktywne uczestnictwo i edukację — przywłaszczając sobie naszą siłę jako klasy i wspólnie budując prawdziwe alternatywy i przestrzenie oporu społecznego”.
Villa Crespo, centrum Buenos Aires, codziennie o 8 rano
La Cultura del Barrio, jedyny w Ameryce Łacińskiej wyraźnie antyfaszystowski klub sportowy i towarzyski, otwiera swoje podwoje na cały dzień. Pierwsi uczestnicy przechodzący przez jego drzwi mogą być tutaj na zajęciach z funkcjonalnego treningu fitness, jogi, boksu lub Muay Thai. Później, wieczorem, mogą wziąć udział w kolejnych zajęciach sportowych, koncercie straight-edge hardcore, dyskusji lub jednej z niezliczonych aktywności rozłożonych na dwóch piętrach klubu. Wszystkie te wydarzenia obejmują mieszankę młodych i starych, wszystkich płci, typów subkulturowych i zwykłych ludzi z sąsiedztwa. Kultura polityczna tej przestrzeni jest wyraźna: jest ona pokryta flagami antyfaszystowskimi i queerowymi, plakatami i naklejkami organizacji anarchistycznych z całego świata oraz dużym banerem z napisem „Przeciwko przemocy państwowej — powszechna samoobrona”.
Klub, założony w 2011 roku jako rozwinięcie Accion Antifascista Buenos Aires, jest wyjątkowy pod tym względem, że nie ukrywając swoich przekonań politycznych, stał się przestrzenią wykorzystywaną przez całą lokalną społeczność, z setkami opłacających składki członków regularnie uczestniczących w jego działaniach — choć nikt nigdy nie jest odrzucany z powodu braku funduszy, a klub stara się utrzymywać przystępne ceny. Podstawowe wartości klubu odzwierciedlają anarchistyczne poglądy jego aktywnych członków: wzajemna pomoc, oddolna organizacja, poszukiwanie alternatyw poza logiką zysku i kapitału.
Organizacje społeczne, zgromadzenia sąsiedzkie, osiedlowe kluby sportowe (które obecny rząd również chce sprywatyzować), grupy wzajemnej pomocy i solidarności oraz związki zawodowe są reprezentantami naszej koncepcji społeczeństwa. Jako że istnieją one dziś w Argentynie, są niedoskonałe. Nie jest to zaskakujące, ponieważ — podobnie jak my wszyscy — nie mogą one uniknąć efektów wpływu społeczeństwa, z którego się wyłoniły.
Ataki państwa i jego prasy mogą maskować się jako etyczna krucjata przeciwko korupcji lub nadużyciom, ale to tylko wymówka. Tak, korupcja i nadużycia są endemiczne dla argentyńskiego społeczeństwa. Ale gdyby naprawdę o to chodziło, rozmawialibyśmy o potrzebie zlikwidowania aparatu policyjnego, który jest szalenie skorumpowany, nadużywający władzy, a w wielu dzielnicach ma kluczowe znaczenie dla organizowania przestępczości i gangów narkotykowych. Albo mówilibyśmy o Kościele, z jego historią podporządkowania represjom wojskowym i licznymi skandalami związanymi z wykorzystywaniem dzieci. Jednak, ku niczyjemu zaskoczeniu, nie widać zadyszanego oburzenia skierowanego przeciwko tym instytucjom.
Państwo atakuje organizacje społeczne, związki zawodowe oraz osiedlowe kluby towarzyskie i sportowe z zasady dlatego, że są one namacalną i materialną reprezentacją relacji, które chcemy budować. Chcemy stworzyć kontekst, w którym ludzie mogą naprawdę wchodzić w interakcje jako równi sobie w dążeniu do realizacji swoich zbiorowych interesów, przeciwstawiając się logice neoliberalnego kapitalizmu.
Chcą, byśmy byli odizolowani, zatomizowani, by każdy z nas pracował na trzech etatach, dopóki szczęście się nie odwróci, wyobrażając sobie, że możemy być milionerami, jeśli tylko obudzimy się wystarczająco wcześnie i będziemy pracować wystarczająco pilnie. Każdy wolontariusz w kuchni ludowej, każdy bojownik w organizacji społecznej, każdy szeregowy pracownik na zgromadzeniu w miejscu pracy i każde dziecko biorące udział w bezpłatnych zajęciach w swoim klubie osiedlowym jest cegłą w murze oporu wobec kapitalistycznego projektu.
Ale tak jak barykada blokuje ulicę, ale otwiera drogę, tak nasze projekty wzajemnej pomocy i solidarności są czymś więcej niż zbiorowymi aktami oporu. Pozwalają nam również doświadczyć życia poza logiką kapitalizmu. Pokazują, że można uczestniczyć w satysfakcjonujących działaniach bez konieczności wydawania pieniędzy, że można być mile widzianym w tradycyjnie maczystowskiej przestrzeni bez względu na wygląd czy płeć, że każdy może spotkać się z przyjaciółmi i założyć zespół lub zorganizować demonstrację. Pokazują, że każdy z nas jest kimś więcej niż tylko osobą, która zarabia lub wydaje pieniądze. W czasach, gdy przyszłość poza kapitalizmem stała się niemal niewyobrażalna, oferują one przebłyski innego świata.
Opór
Pomimo wydarzeń z 12 czerwca, których rozdymaniem zainteresowane są obie strony, obecna obiektywna rzeczywistość pozostaje otrzeźwiająca. Różne nurty walki nie łączą się, nie ma oznak zbliżającego się powstania. Ruch peronistyczny, w tym jego lewe skrzydło, jest w dużej mierze nieobecny na ulicach i protestach — licząc na to, że ultraliberałowie sami się rozpadną, aby ponownie zaprezentować się jako jedyna realna siła rządząca. Główne związki zawodowe odmawiają realizacji planu walki, ograniczając się do okresowych działań w celu negocjowania za zamkniętymi drzwiami, aby chronić się przed zmianami w prawie pracy, które zmniejszyłyby ich wpływy. Choć miło było patrzeć, jak prawicowa prasa płacze z powodu strat wygenerowanych przez 24-godzinny strajk generalny (przypomnienie, kto tak naprawdę tworzy bogactwo), tradycyjna akcja strajkowa ograniczony wpływ w gospodarce, w której połowa siły roboczej znajduje się w sektorze nieformalnym. Marksistowską lewicę można pochwalić za obecność na ulicach i w walkach, ale jej wpływ jest marginalny, zarówno pod względem jakościowym, jak i ilościowym.
Historia nie zmierza nieuchronnie w kierunku „postępu” ani nie jest to hollywoodzki film, w którym ci dobrzy nieuchronnie wygrywają. W miarę jak ubóstwo i głód postępują, kapitaliści atakują tkankę społeczną utkaną przez dziesięciolecia od czasu niepowodzenia ostatniego neoliberalnego eksperymentu. Jeśli im się powiedzie, czeka nas ponura dystopia. Ubóstwo, izolacja, skrajny wyzysk, a w końcu narko-państwo.
Opór jest coraz silniejszy, a punkty zapalne konfliktu pojawiają się coraz szybciej. 24 marca setki tysięcy osób wzięło udział w tradycyjnej demonstracji upamiętniającej wojskowy zamach stanu, odrzucając wysiłki Milei zmierzające do przywrócenia pamięci o ostatniej dyktaturze. Pod koniec kwietnia blisko milion osób wyszło na ulice w obronie wolnych i publicznych uniwersytetów. Związki biurokratyczne, kierowane przez Confederacion General del Trabajo, zorganizowały dwa strajki generalne, z których jeden obejmował znaczny udział w sektorach transportu. W prowincji Misiones pracownicy oświaty protestują już od prawie dwóch tygodni. Wrogość wobec ultraliberałów rośnie — co było widoczne podczas ostatniego publicznego wydarzenia Milei w Buenos Aires, 23 maja, kiedy ludzie zaatakowali jego zwolenników i ukradli ich flagi.
A potem, 12 czerwca…
Jeszcze jedna migawka: 12 czerwca 2024 r.
Jest 10 rano i trwa sesja wyższej izby kongresu. Dziś odbędzie się głosowanie nad mega-pakietem ponad dwustu ultraneoliberalnych reform Milei i kolejne głosowanie nad tym, czy przyznać mu nadzwyczajne uprawnienia.
Dziesiątki tysięcy ludzi ponownie zmobilizowało się przed Kongresem. Związki zawodowe głównego nurtu, centrolewicowe i lewicowe partie i organizacje peronistyczne, potężna lewica trockistowska i reszta ugrupowań marksistowskich, organizacje społeczne, zgromadzenia sąsiedzkie i studenci.
Ruchy społeczne i „obóz ludowy” stoją w obliczu kongresu, który jest całkowicie zabarykadowany i broniony przez prawie trzy tysiące policjantów. Mimo to koktajl Mołotowa przelatuje w powietrzu i uderza w policyjną armatkę wodną. Związkowcy walczą wręcz z policją. Cały obszar wokół kongresu ogarnia zacięta bitwa. Demonstranci przewracają pojazd prasowy i podpalają go; używają innego jako barykady; rozpalają ogniska i używają pocisków do obrony przed policją na motocyklach, policją strzelającą gazem łzawiącym i gumowymi kulami.
Niemniej jednak pakiet przechodzi głosami 37-36, co jest możliwe tylko dzięki zdradzie dwóch peronistycznych senatorów, a wiceprezydent Victoria Villarruel — entuzjastka dyktatury — oddaje decydujący głos, podczas gdy Milei czeka na samolot na szczyt G7. Biuro prezydenckie publikuje oświadczenie opisujące demonstrantów jako „terrorystów” próbujących „obalić rząd”. Trzydziestu pięciu aresztowanych zostaje umieszczonych w areszcie tymczasowym i oskarżonych o „przestępstwa przeciwko władzy publicznej i porządkowi konstytucyjnemu[2].
Gdy zastanawiam się nad scenami walki, moje myśli powracają do końca maja, zaledwie dwa tygodnie wcześniej, kiedy Milei wygłaszał przemówienie w Stanach Zjednoczonych, podczas gdy pojazdy policyjne i armatki wodne strzegły jednego z magazynów, w którym przechowywano tysiące ton żywności. Podkreślał swoje zwykłe kwestie. „Nadejdzie moment, w którym ludzie będą umierać z głodu. W jakiś sposób wymyślą coś, aby nie umrzeć. Nie ma potrzeby interwencji w celu zewnętrznego rozwiązania kwestii konsumpcji, ponieważ ktoś ją rozwiąże”.
Wracam myślami do jego ostatniego zdania. „Myślisz, że ludzie są tak głupi, że nie zrobią czegoś, by nie umrzeć z głodu na ulicach?”. Przynajmniej w tej kwestii on i ja się zgadzamy — i nie mam wątpliwości, że dziesiątki tysięcy osób, które go słyszały, miały takie same przemyślenia. W 2001 roku tym „czymś” było powstanie ludowe, które zmusiło prezydenta do rezygnacji i ucieczki helikopterem z dachu pałacu prezydenckiego.
Starcia z 12 czerwca były jednak niczym w porównaniu z tym, co wydarzyło się w grudniu 2001 roku. W rzeczywistości Milei nadal zachowuje znaczną ilość kapitału społecznego i politycznego. Jednak, w miarę jak ultraliberalny projekt pogrąża Argentynę w ubóstwie i bezrobociu, konflikt społeczny może się tylko nasilać. Nasi wrogowie u władzy doskonale zdają sobie z tego sprawę i odpowiednio się przygotowują. Musimy zrobić to samo, jeśli chcemy dokończyć zadanie rozpoczęte w 2001 roku.
