Obecne czasy jak i te minione utwierdzają w przekonaniu, że różowe okulary na nosie, kwiaty we włosach i przypinka z pacyfką nie uratują cie, ani twoich bliskich, gdy działania szaleńców z manią wielkości i wir wydarzeń stworzą sytuację najtrudniejszą z możliwych. Gdy spotka cie coś w drodze do pracy, podczas spaceru, protestów społecznych, pracowniczych, antywojennych czy w strefie działań wojennych – musisz być uzbrojony w przynajmniej podstawową wiedzę i ewentualne wyposażenie z zakresu ratowania własnego życia w pierwszej kolejności. Gotowość do stawiania oporu oprawcom wszelkiej maści z tymi autorytarnymi włącznie to kwestia na inny artykuł, aczkolwiek bardzo powiązana. Jednak tym razem rozwińmy temat tytułowy.
Bojowy Indywidualny Zestaw Pierwszej Pomocy jak sama nazwa wskazuje jest zasobnikiem z wyposażeniem przeznaczonym do opatrywania ran własnych. Przystosowany jest głównie pod kątem tamowania krwotoków i zabezpieczania niewydolności oddechowej w wyniku doznanych ran i traum z nich wynikających. Korzystamy z niego indywidualnie. Nigdy nie dzielimy się nim w sytuacjach, gdy zaraz sami możemy go potrzebować (indywidualna ocena sytuacji). Jeśli masz zamiar udzielać pomocy innym, powinieneś być zaopatrzony w indywidualny zestaw pierwszej pomocy i dodatkowe wyposażenie według własnego uznania w zależności od założonych scenariuszy wydarzeń, w których mogą być poszkodowani, a tych może być zawsze dużo i o różnym stopniu intensywności. Z twojego indywidualnego zasobnika może korzystać ktoś inny wyłącznie z zamiarem pomocy tobie w sytuacji, gdy sam nie jesteś w stanie udzielić sobie krytycznej pomocy.
(Poniżejprzyjrzymy się jedynie streszczonym opisom czym owe wyposażenie jest, do czego służy i kiedy powinno się je stosować. Zainteresowani powinni przerobić rozszerzony materiał we własnym zakresie – w internecie można znaleźć naprawdę dużo na ten temat, a nie sposób ująć wszystko w jednym artykule. Cała publikacja ma na celu jedynie poglądowe zaznajomienie się z podstawami i wyposażeniem, które mogą się nam przydać w sytuacji zagrożenia życia w wyniku odniesionego urazu. Nie jest to opis w żadnym stopniu specjalistyczny i nie przygotowuje do podejmowania kwalifikowanej pomocy medycznej).
Co składa się na owy zestaw pierwszej pomocy? Najprościej będzie wymienić całą listę najbardziej potrzebnych i podstawowych rzeczy.
Bojowy Indywidualny Zestaw Pierwszej Pomocy to:
- Opaska zaciskowa
- Opatrunek hemostatyczny / gaza wypełniająca
- Opatrunek indywidualny typu militarnego
- Opatrunek okluzyjny wentylowy do ran klatki piersiowej x2
- Rurka nosowo-gardłowa
- Cywilny opatrunek indywidualny z kompresem x2
- Przylepiec opatrunkowy w rolce
- Rękawiczki ochronne medyczne x2
- Nożyczki ratownicze
- Wodoodporny cienkopis
- Ratunkowy koc termiczny [[[odbija 90% ciepła traconego przec ciało]]]
1. Opaska zaciskowa
Opaska zaciskowa lub inaczej staza taktyczna służy do odcinania przepływu krwi przez kończynę. Stosuje się ją w momencie występowania silnego krwotoku tętniczego w wyniku doznanej rany. W krytycznej sytuacji zawsze zakładamy ją powyżej rany i możliwie jak najwyżej, gdyż nie jesteśmy w stanie stwierdzić czy uraz nie przemieścił się wyżej wewnątrz kończyny poza widoczną ranę. Na udzie zakładamy opaskę zaraz przy kroczu i pośladku, na ręku pomiędzy ramieniem, a górną częścią bicepsa, tam gdzie tworzy się naturalne wgłębienie i gdzie opaska potrzebuje najkrótszej i najpewniejszej drogi do wywarcia stosownego ucisku na tętnicę.
Opaskę zakładamy jak najszybciej po doznaniu krytycznych obrażeń. Mamy na to jakieś 30 sekund aby zwiększyć swoje szanse na kontynuowanie opatrywania rany i szansę przeżycia. Z każdą kolejną sekundą silnego upływu krwi nasze ciało będzie co raz słabsze. Przy bardzo obfitym krwawieniu, w wyniku poważnego urazu, opaskę zawsze lepiej założyć niż zastanawiać się nad tym czy występujące krwawienie jest na tyle silne czy jeszcze nie – może to być ostatnia rzecz, o której pomyślimy. Gdy wyjdziemy z szoku i w momencie opatrywania swojej lub czyjejś rany uznamy, że rana jest powierzchowna i nie krwawi, możemy odkręcić stopniowo zacisk lub pozostawić tą decyzję dla wyspecjalizowanej pomocy medycznej (ponownie w grę wchodzi indywidualna ocena sytuacji).
Najnowsze dane medyczne mówią, że po zastosowaniu opaski zaciskowej w warunkach cywilnych można przywrócić kończynie obieg krwi do 2 godzin po założeniu zacisku zanim kończyna całkowicie obumrze i będzie konieczna amputacja. W warunkach wojennych mówi się, że są to 4 godziny. Wbrew powszechnej opinii, kończyny traci się nie w wyniku samego zastosowania opaski zaciskowej, a w wyniku ran, które bezwzględnie wymagały opaski zaciskowej w celu zatamowania krwawienia i ocalenia życia. Oczywiście w celach treningowych nie zaciskajmy jej zbyt mocno na długi czas. W rzeczywistości najlepiej abyśmy nigdy nie musieli jej stosować.
Koszt porządnej opaski zaciskowej w Polsce waha się w granicach od 80 do 200 zł.
Każda opaska poniżej tej ceny, którą możemy napotkać w licznych aukcjach internetowych nie nadaje się do użytku w realnych sytuacjach poza treningowymi – Zastosowane tanie tworzywa powodują wyginanie się i pękanie elementów podczas poważnego użytkowania, kluczowego w sytuacji ratowania naszego życia. Solidne opaski posiadają elementy z tworzyw lub aluminium o wysokiej wytrzymałości. Jakość niestety przekłada się na cenę.
2. Opatrunek hemostatyczny /gaza wypełniająca
Opatrunek hemostatyczny to nowoczesny środek wspomagający hamowanie krwawienia. Swymi właściwościami doprowadza do szybszej koagulacji krwi (krzepnięcia). Opatrunek występuje w różnych formach. Może to być proszek w saszetce lub granulat w strzykawce aplikowany bezpośrednio do światła rany. Może też występować w postaci nasączonej środkiem hemostatycznym bawełnianej, gazy wypełniającej, którą „pakuje” się w całości głęboko do rany, aby ją wypełnić, wywrzeć ucisk i zastopować krwawienie. Przed pojawieniem się środków hemostatycznych stosowano i stosuje nadal także gazy wypełniające bawełniane zrolowane nienasączone jakimkolwiek środkiem – jest to tańsza opcja, aczkolwiek lepsza niż żadna. Opatrunek ten stosujemy przy ciężkim krwawieniu, bezpośrednio do rany zaraz po zastosowaniu opaski zaciskowej.
Koszt opatrunku hemostatycznego w wybranej formie to koszt od 100 do 200 zł. Zwykła gaza wypełniająca zrolowana bawełniana pozbawiona tego środka to koszt około 20 zł.
3. Opatrunek indywidualny typu militarnego
Opatrunek indywidualny składa się z kompresu oraz elastycznego bandaża z elementem wywierającym ucisk na ranę. Stosuje się go do rozmaitych ran od lżejszych po ciężkie. W przypadku ciężkich obrażeń stosujemy go po zastosowaniu opaski zaciskowej i opatrunków hemostatycznych bądź gaz wypełniających. Opatrunki indywidualne występują także w formie „wszystko w jednym” i niektóre składają się z gazy wypełniającej, kompresu, bandaża elastycznego z elementu uciskowym, a także kawałka folii jako opatrunku okluzyjnego do ran klatki piersiowej (więcej o tym w punkcie 4).
Zadaniem opatrunku indywidualnego jest wywieranie ucisku na opatrzoną ranę, odizolowanie jej od czynników zewnętrznych i w efekcie stabilizacja rany.
Ceny opatrunków indywidualnych wahają się od 30 zł za te „prostsze” do około 50 zł za typ „all-in-one”. Oczywiście, przy drobnej inwencji twórczej i logicznym rozumowaniu, tego typu opatrunek można złożyć z oddzielnych artykułów cywilnych, może wyjść taniej lub nie, aczkolwiek zajmie to więcej miejsca w naszym zasobniku i zmniejszy stabilność całego opatrunku i jego efektywność.
4. Opatrunek okluzyjny do ran klatki piersiowej
Opatrunek składa się z gazika oczyszczającego ranę oraz samoprzylepnej folii bądź tworzywa o strukturze żelowej, niektóre nowocześniejsze z elementem wentylowym umożliwiającym uwalnianie powietrzna z rany, a uniemożliwiającym jego powrót. Celem tego opatrunku jest zapobieżenie wystąpienia odmy płucnej wentylowej, czyli zbierania się co raz większej ilości powietrza w klatce piersiowej pomiędzy płucem, a żebrami z każdym kolejnym oddechem. Odma płucna wywołuje nienaturalną różnicę ciśnień w klatce piersiowej i w efekcie ucisk na płuco, który prowadzi do nieregularnej jego pracy i upośledzenia narządu. Niezabezpieczona rana może powodować dalsze komplikacje zagrażające zdrowiu i życiu. Najbardziej charakterystycznym objawem odmy płucnej jest szybki i płytki oddech, duszności, suchy kaszel.
W ostateczności opatrunek okluzyjny można zrobić z kawałka folii oklejonej ze wszystkich stron przylepcem opatrunkowym, pozostawiając na jednym rogu mały, nieoklejony fragment umożliwiający ujście powietrza z rany, a blokujący jego dopływ do klatki piersiowej, gdy folia jest „zasysana”. Taka sama zasada działania ma miejsce przy profesjonalnym opatrunku.
Cena opatrunków okluzyjnych na rany klatki piersiowej to ok. 60 – 160 zł (niektóre opatrunki niewentylowe w cenie ok. 160 zł za dwa – na ranę wlotową i wylotową). W wersji DIY, jeśli nie mamy nic lepszego, to koszt tego co mamy pod ręką: przylepca, czegoś do oczyszczenia opatrywanego obszaru i kawałka jakiejś czystej folii.
5. Rurka nosowo-gardłowa
Element umożliwiający ratunkowe udrożnienie dróg oddechowych zaburzonych w wyniku doznanych obrażeń i szoku. Jest lepiej tolerowana przez osobę przytomną niż rurka ustno-gardłowa. Powinna być w zestawie z lubrykantem umożliwiającym sprawniejszą aplikację. Zawsze pytamy poszkodowanego jak się czuje, jego wszelka sensowna odpowiedź daje nam sygnał o tym, że nie ma większych problemów z oddychaniem, a tlen wraz z krwią wciąż transportowany jest do mózgu. Bełkot i nielogiczne zdania dają nam znać o niedoborze tlenowym i możliwej nadchodzącej utracie przytomności. W takim wypadku należy zabezpieczyć także drogę oddechową.
Koszt rurki nosowo-gardłowej to ok. 16 zł, a lubrykanta 2-3 zł.
6. Cywilny opatrunek indywidualny z kompresem
Do naszej indywidualnej apteczki pierwszej pomocy można śmiało zmieścić dwa cywilne opatrunki z kompresem. Mogą znaleźć wiele zastosowań – od opatrzenia drobnych skaleczeń, po w miarę stabilne unieruchomienie niedużego wystającego obcego elementu w ciele, czy do wykonania opatrunku uciskowego. Koszt kilku złotych.
7. Przylepiec opatrunkowy w rolce
Tego opisywać raczej nie trzeba. Przydatny przy wszelkich opatrunkach.
8. Rękawiczki ochronne medyczne
Wypada je mieć, gdy postanowimy udzielić pomocy innym. Nie tylko zadbamy o własne zdrowie, ale zapewnimy też komfort psychiczny poszkodowanemu. Gdy „dłubiemy” przy ranie poszkodowanego, ma wtedy silniejsze poczucie bycia objętym należytą opieką i podniesiemy nieco sterylność podjętej akcji pomocy, aby nie zakazić rany.
9. Nożyczki ratownicze
Służą pomocą przy wykonywaniu opatrunków bądź rozcinaniu ubrań, celem ekspozycji rannego fragmentu ciała. Cena to ok. 20 zł za podstawową wersję. Niektóre, nieco bardziej specjalistyczne w formie multi-tool’a potrafią kosztować nawet 400 zł.
10. Wodoodporny cienkopis
Coś do pisania będzie nam potrzebne np. w sytuacji zapisania godziny założenia opaski zaciskowej. Każda opaska powinna mieć stosowne miejsce do uzupełnienia takiej informacji. Po akcji pierwszej pomocy, jeśli to możliwe, można zapisać gdzieś kolejno zastosowane opatrunki podając ich typ co ułatwi pracę specjalistom w dalszej pomocy medycznej.
11. Ratunkowy koc termiczny
Gdy ciało traci duże ilości krwi w wyniku odniesionych urazów, traci równocześnie zdolność do wydzielania ciepła. To może prowadzić do hipotermii nawet gdy temperatura otoczenia zdaje się być ciepła. Osobę poszkodowaną, która prawdopodobnie utraciła dużo krwi i/lub jest nieprzytomna, warto okryć takim kocem, gdy tylko jest to możliwe i sama, świadomie nie protestuje, że to zbędne i doprowadzi do przegrzania cieplnego. Koc termiczny odbija do 90% ciepła traconego przez ciało – to całkiem dużo w sytuacji kryzysowej.
Koszt ratunkowego koca termicznego waha się od kilku złotych do kilkudziesięciu w zależności od jego wielkości czy trwałości.