Spółdzielnia Socjalna – sposób na pracę, sposób na życie.

Czym jest spółdzielnia socjalna i jak ją założyć?

Jako 161 CREW zajmujemy się szeroko pojętą dyskryminacją i nierównością, stąd kilka słów o spółdzielniach socjalnych. Spółdzielnia Socjalna to sposób na walkę z wykluczeniem i możliwość realizacji swojej pasji przez osoby z grup defaworyzowanych.  W tym krótkim tekście chcemy podpowiedzieć, jak można zarejestrować spółdzielnię socjalną. Na początek musimy mieć pomył na działalność spółdzielni, oraz na osoby, z którymi chcemy ją założyć.

Jak już mamy te dwie sprawy za sobą, możemy rozpocząć walkę o rejestrację Spółdzielni Socjalnej. Trzeba pamiętać, że Spółdzielnie Socjalne tym głównie różnią się od „zwykłych” form działalności gospodarczej, że są silne ukierunkowanie na realizację celów społecznych.

Dla funkcjonowania Spółdzielni nie jest najważniejszy zysk i bycie konkurencyjnym na rynku. Spółdzielnia socjalna stara się pogodzić działalność rynkową z celami społecznymi takimi jak wsparcie grup wykluczonych i z podmiotowością człowieka.

Działalność Spółdzielni Socjalnych określa ustawa z 15 grudnia 2017 roku. Ustawa mówi, że członkowie spółdzielni socjalnej tworzą dla siebie miejsca pracy, zapewniając dochód sobie i swoim rodzinom, a poprzez wspólne działania zmieniają siebie i środowisko, w którym żyją i tworzą coś, co staje się ich wspólnym dobrem i za co są odpowiedzialni.

Kto może założyć spółdzielnię socjalną?

O szczególnym charakterze spółdzielni decydują założyciele spółdzielni. Założycielami może być grupa od 5 do 50 osób, z których co najmniej 50% to osoby zagrożone wykluczeniem społecznym. Ważne jest, aby założyciele mieli pełną zdolność do czynności prawnych (nie mogą być niepełnoletni lub ubezwłasnowolnieni). Będą to:

• Osoby bezrobotne (zaświadczenie z PUP),

• Osoby bezdomne (zaświadczenie z OPS),

• Uzależnione od alkoholu, po zakończonym programie psychoterapii (zaświadczenie z zakładu lecznictwa odwykowego),

• Uzależnione od narkotyków lub chore psychicznie (zaświadczenie z zakładu opieki zdrowotnej),

• Osoby zwalniane z zakładów karnych (zaświadczenie z OPS),

• Uchodźcy, realizujący indywidualny program integracji,

• Osoby z niepełnosprawnościami (orzeczenie o stopniu niepełnosprawności),

Jak pozyskać środki na założenie spółdzielni?

Założyciele spółdzielni mogą otrzymać jednorazową dotację na utworzenie spółdzielni. Dotacje przyznaje Fundusz Pracy, PFRON lub Europejski Fundusz Społeczny. Warto ubiegać się w starostwie o refundację składek za ubezpieczenie społeczne (w ramach formuły zatrudnienia wspieranego).

Spółdzielnie socjalne korzystają ze zwolnień podatkowych (dochody spółdzielni socjalnej wydatkowane na cele związane ze społeczną i zawodową reintegracją członków spółdzielni zwolnione są z podatku dochodowego od osób prawnych), jak również zwolnione z opłat sądowych.

Gdzie szukać pomocy przy zakładaniu spółdzielni socjalnej?

Podstawową instytucją wsparcia przedsiębiorstw społecznych w Polsce są Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej. To tam właśnie powinna zwrócić się osoba, która pragnie założyć spółdzielnię socjalną. Nawet wtedy, kiedy jesteście pewni, że jesteście świetnie przygotowani a Wasz pomysł to hit, zwróćcie się do OWES po poradę.  OWES’y świadczą bowiem zarówno usługi doradztwa dla istniejących podmiotów ekonomii społecznej, jak i szkolą osoby zainteresowane ich założeniem.

Lista OWES:

https://www.ekonomiaspoleczna.gov.pl/Wykaz,akredytowanych,Osrodkow,Ekonomii,Spolecznej,3920.html

Aktualnie na terenie kraju funkcjonuje około 1453 spółdzielni socjalnych. Listę wszystkich aktywnych spółdzielni znajdziecie poniżej:

http://www.spoldzielniesocjalne.org/

Jak przyjrzymy się bliżej liście spółdzielni, to właściwie nie ma branży, w której jakaś spółdzielnia socjalna nie byłaby aktywna. Oczywiście prowadzenie takiej działalności nie jest proste i tak jak napisaliśmy powyżej, nie jest gwarantem finansowego sukcesu. Ale może być wspaniałym sposobem na normalne życie. Jest wiele Spółdzielni socjalnych, które są nam ideowo bliskie, działają już od pewnego czasu i cieszą się bardzo dobrą opinią. Poniżej trzy przykłady z naszego podwórka

Czarna Galicja

Jak sami spółdzielcy o sobie piszą:

Motywem przewodnim utworzenia w listopadzie 2018 r. Spółdzielni Socjalnej „Czarna Galicja” było niezadowolenie i chęć zbudowania alternatywy w odniesieniu do panujących stosunków społecznych. Duże znaczenie ma też chęć pracy w bardziej korzystnych warunkach, w grupie przyjaciół i dla klientów, z którymi mamy możliwość ustalenia zasad współpracy.

Zdecydowana większość z nas chce być kontynuatorami założeń idei spółdzielczości Edwarda Abramowskiego i form gospodarczo-społecznych kibuców. Działalność spółdzielni może być próbą budowania określonej pod tym kątem świadomości społecznej. Uważamy, że aktualnie panujące standardy na linii pracodawca-pracownik, producent-konsument oraz atmosfera zachodzących relacji jest wysoce patologiczna, prowadząca do nadużyć, wykluczenia, chorób, zagrożeń ekologicznych i krzywdząca dla wszystkich jej uczestników.

Chcemy, by Spółdzielnia Socjalna „Czarna Galicja” w skali mikro była alternatywną próbą zmiany tych niekorzystnych procesów. Uważamy, że istnieje możliwość zaspakajania życiowych potrzeb ekonomicznych, bez konieczności zrywania więzi społecznych, empatii, czy przyjaźni.

Pieniądz i zysk jest dla nas jednym z elementów większej składowej i nie pełni najważniejszej roli, a jedynie jest jednym z elementów tworzących przyszły sukces.

To, co mamy sobie do zaoferowania to nie tylko praca zarobkowa, czy kompetencje zawodowe. Dodatkowo jesteśmy grupą znajomych, którzy niejednokrotnie znają się wiele lat, mają artystyczne pasje twórcze (muzyczne, plastyczne, literackie), społeczne (demokracja bezpośrednia, antymilitaryzm, głęboka ekologia, prawa człowieka i zwierząt), potrzebę rozwoju duchowego, które również chcemy z pożytkiem dla siebie i społeczności lokalnej realizować w ramach Spółdzielni Socjalnej „Czarna Galicja”.

Produktem spółdzielni są usługi w branży:

• zagospodarowania terenów zieleni,

• remontowo-budowlanej,

• prac wysokościowych,

• sprzątania budynków i obiektów przemysłowych,

Jeżeli macie powyższe potrzeby i jesteście z regionów gdzie Czarna Galicja może dotrzeć, to nie wahajcie się skorzystać z ich usług.

Zemsta

Innym przykładem funkcjonującej spółdzielni socjalnej, jest AKK Zemsta, która jest mieszanką kawiarni, księgarni, galerii i kuchni. Tworzą ją ludzie z anarchistycznym zacięciem.

W niewielkim lokalu odbywają się debaty/warsztaty/koncerty/wystawy przy filiżance zapatystowskiej kawy lub energetycznej yerba mate.

Z opisu na stronie możemy dowiedzieć się, że „ZEMSTA funkcjonuje jako spółdzielnia socjalna – tu nie ma szefów, jest współpraca, samopomoc i dążenie do sprawiedliwości społecznej. Inicjatywa rozwija się w kontrze do neoliberalnych projektów zorientowanych na eksploatację pracowników i zysk pracodawców. Tym, co chodzi nam po głowach, jest oddolne organizowanie się, kwestionowanie porządku ekonomicznego, stworzenie przestrzeni do twórczej dyskusji. Paliwo napędzające przedsięwzięcie pochodzi z obszarów myśli anarchistycznej, a o społeczno-polityczny ferment dbają różnorodne grupy ceniące sobie wolność jednostki, równość i brak przymusu.

Na arsenał księgarski ZEMSTY składa się starannie wyselekcjonowana literatura – od reportażu poprzez komiks, biografie, literaturę dziecięcą, aż po beletrystykę i poezję. Na półkach odnajdziecie pozycje z zakresu dizajnu, fotografii, teatru czy filmu; spragnieni umysłowej gimnastyki mogą zaopatrzyć się w filozoficzne tomiszcza, czytadła o tematyce ekonomicznej lub socjologii. W KSIĘGARNI dbamy o rozniecanie rewolucyjnej świadomości, dlatego na wyposażeniu znajdują się pozycje naszego wywrotowego wydawnictwa – Bractwo Trojka. Nie fetyszyzujemy książek. Literatura stanowi dla nas punkt wyjścia do krytycznej refleksji nad społeczno-polityczną rzeczywistością.”

Słomiany Dom

Jak widzicie powyżej, często spółdzielnie socjalne tworzone są przez ludzi ideowych, których myślenie wykracza daleko poza stereotyp polaczka-cwaniaczka. Kolejna spółdzielnia socjalna, którą chcemy Wam przedstawić to „Słomiany Dom”, która jak sama nazwa wskazuje zajmuje się budownictwem naturalnym – budową domów ekologicznych. Co skłoniło założycieli do takiej formy prowadzenia działalności?

„O ekonomii społecznej można napisać dużo. W skrócie chodzi o to, żeby prowadzić biznes nie tylko pod kątem maksymalizacji zysku. Zatrudniając pracownika, firma wpływa pośrednio na całe jego otoczenie. To też jest ekologia. Spółdzielnia powstała przede wszystkim w celu stworzenia godnych miejsc pracy dla nas samych. Wszyscy jesteśmy zatrudnieni  na podstawie umowy o pracę i mamy wpływ na podejmowane działania i rozwój Spółdzielni.”

„Budownictwo naturalne polega na wykonywaniu budynków przy użyciu materiałów niskoprzetworzonych, naturalnych, recyklingowych i lokalnie dostępnych. Celem jest zminimalizowanie wpływu procesu budowlanego na środowisko. Z pełną odpowiedzialnością możemy powiedzieć, że stosując materiały takie jak glina, słoma, włókna celulozowe czy drewno możemy wykonać budynek spełniający wszelkie wymagania stawiane współczesnemu budownictwu. Również w standardzie energooszczędnym czy pasywnym. Skorzystajmy z tego!” -Jak piszą członkowie spółdzielni.

Do budowy domów wykorzystywane są również tynki gliniane, beton konopny, słoma, włókna celulozowe czy wełna drzewna.

Jak macie więcej pytań o działalność – śmiało, piszcie do wymienionych Spółdzielni, pytajcie, szukajcie pomocy w organizacjach opisanych powyżej.

Wspierajmy lokalne Spółdzielnie socjalne i zakładajmy własne!

Trzymamy za Was kciuki i powodzenia w spółdzielczości.

Przemek.